IŞIN TOYMAZ
MANNHEİM – “Düşler tutsak edilemez” sloganıyla 68 siyasi tutuklunun hayalini kurduğu resimleri çeken 60 fotoğrafçı ve yapıtları, sergileşerek Almanya’da ziylaretçilerin ilgisine sunuldu. Türkiye’de çalışmalarını sürdüren “Görülmüştür” ekibi ile “Red Fotoğraf” grubu tarafından Türkiye çapında ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde düzenlenen fotoğraf sergisi, Almanya’da Kulturqueer Queerkultur adlı kültür kuruluşu ve Red Fotoğraf’ın Almanya Temsilcisi Enver Enli tarafından Mannheim Akşam Akademisi (Mannheim Abendakademie) evsahipliğinde düzenlendi.
SERGİYE BÜYÜK İLGİ
Alman kamuoyunun da büyük ilgisi ile karşı karşıya kaldıklarını kaydeden fotoğraf sanatçısı Enver Enli, sergiye aralık ayı sonunda Almanya’da Köln kentinde start verildiğini belirtti.
Enver Enli ile “İçeriden Dışarıya Fotoğraf – Düşler Tutsak Edilemez” adlı sergi üzerine konuştuk. “Türkiye’de sayıları her geçen gün artan politik tutsakalrın sesini Avrupa’ya ikinci kez duyurduğumuz bu sergiye herkes davetlidir” diyen kendisi de siyasi bir sığınmacı olan Adanalı Enver Enli sorularımızı yanıtladı:
– Almanya’da geçen yıl da benzer bir sergi Mannheim’da kapılarını açmıştı. Aradaki fark nedir?
ENVER ENLİ – Bu çalışma, daha önce “Fotoğraf Köprüsü” olarak tanınan ve 55 mahpus ile 55 fotoğrafçıyı buluşturduğumuz serginin ikinci aşamasıdır. “Fotoğraf Köprüsü” geçtiğimiz iki yıl boyunca Türkiye’nin birçok yerinde ve akabinde de 3 Avrupa ülkesinde sergilenmişti. İlk aşamada 55 tutsağa fotoğraflar gönderdik ve bu çalışmaları yorumladılar. Projeyi hayata geçirirken zorluklar da yaşadık. Mektupların içeriye alınmaması, sergi için hazırladığımız 2 kitap cezaevlerine alınmaması… Buna karşılık ilk aşama İzmir, Adana Mersin, Urfa, Diyarbakır, Batman, Ankara, Kuşadası’nda, yurtdışında da Avusturya, İsviçre Fransa’da ilgiyle karşılandı. Almanya’da ise Köln ve Mannheim’da büyük ilgi gördü.
Projemizin “Düşler Tutsak Edilemez” adını verdiğimiz bu ikinci aşamasında, iki yıl süren meşakkatli bir yolculuktan sonra, 30’a yakın cezaevine yeniden girerek 68 mahpus ile 60 fotoğrafçının buluşmasını gerçekleştirmiş bulunuyoruz. İkinci aşamada ise politik tutsaklara şu soruyu sorduk: “Siz olsaydınız neyin fotoğrafını çekmek isterdiniz?”
“YANILDILAR”
– “İçeriden Dışarıya Fotoğraf – Düşler Tutsak Edilemez” konseptiniz kapsamında mahkûmlardan ne tür istekler geldi?
ENVER ENLİ – Bu proje ile bizler siyasi tutsakların hayallerindekilerin fotoğraflarını çekmeye çalıştık. Başta dışarıdan bakanlar, içeriden radikal istekler gelecek sandı. Oysa masumane ve son derece saf, özgürlük talep eden, sevgi dolu istekler dile geldi. Örneğin Tekirdağ F Tipi Cezaevi’nden Hayri Gündoğan, çocukların sevincinin ve gülüşlerinin resmini çekmesini, fotoğraf sanatçısı Ateş Alpar’dan istedi.
– Red Fotoğraf’ın Almanya Temsilcisisiniz. Sizin de sergide çalışmanız yer alıyor mu?
ENVER ENLİ – Öncelikle şunu belirtmek istiyorum. Ben de eski bir politik tutsağım. Türkiye’deki ve Avrupa’daki fotoğraf sanatçılarının çalışmalarının yer aldığı bu sergide benim de çektiğim bir fotoğraf yer alıyor. Politik tutsak Ferda İldan’ın isteğini fotoğrafladım. M Tipi Ceza İnfaz Kurumu – Gebze/Kocaeli’de bulunan mahkûm Ferda İldan isteğini de şöyle tarif etmişti: “Dışarıda olsaydım ilk toprağa bastığım zaman ayak izimin fotosunu tarihiyle beraber çekmek isterdim. 20 yıldan sonra bastığım anın yüreğimde yaşatacağı duyguyu çok merak ettiğim için. İnsan istese de ilk izleri ne silebiliyor ne de unutabiliyor, değil mi?” İşte o fotoğraf da bu sergide yer alıyor.
“SİYASİ MAHPUSLARIN SESİ OLMAK İSTEDİK”
– Serginin ikinci aşaması ile “Görülmüştür “ekibi ve “Red Fotoğraf“ neyi amaçlıyor?
ENVER ENLİ – Türkiye’deki ve yurtdışındaki fotoğraf sanatçıları olarak Türkiye’deki siyasi mahpusların sesi olmak istedik. “Dışarıdakilerle”, “içeridekiler” arasında köprü ve iletişimin canlı tutulmasını amaçladık. Türkiye’de geçtiğimiz yıl cezaevlerinde 260 bin tutuklu ve hükümlü vardı. Sayıları her geçen gün artıyor. İçeridekilerin varlığını bu sergilerle, buluşmalarla dışarıdakilere sürekli hatırlatıyoruz. Diğer taraftan Türkiye’den ve Avrupa’dan içeridekilere de selam göndermiş oluyoruz.
– Cezaevlerindeki binlerce siyasi tutuklunun sesini duyuran bu sergi Almanya’da nerelerde ziyaretçilerle buluşacak?
ENVER ENLİ – Mannheim kentinde serginin geçen seneki ilk aşamasını ziyaretçilerle buluşturmuştuk. İkincisini ise yeniden Mannheim’da organize ediyoruz. Almanya’da Alman sivil toplum örgütlerinden, bilim merkezlerinde, yazarlar, sanatçılar ve siyasetçilerden de destek gören sergimiz HDK’nin bileşenlerinden de dayanışma görüyor. Sergimizi daha sonra Stuttgart, Köln, Münih, Hamburg gibi kentlere de taşımayı hedefliyoruz.
ALMAN SİYASETÇİLERDEN SERGİYE DESTEK
Öte yandan Almanya’daki sergiye Almanya Sosyal Demokrat Parti’li (SPD), Birlik’90 / Yeşiller partisi ve Sol Parti’den de destek geliyor. Mannheim Akşam Akademisi’ndeki sergide Dr. Gerlinde Kammer ve Rhein Neckar Kulturqueer Queerkultur Merkezi’nden Gisela Kerntke açış konuşmasını yaparken, Mannheim Belediyesi’nin SPD’li Encümeni Dr. Claudia Schöning Kalender de bir selamlama konuşması yaptı. Sanatçılar, siyasetçiler, yazarlar, ressamların katıldığı serginin açılışında Mannheim Üniversitesi öğretim görevlilerinden Nuran Tanrıver ve Red Fotoğraf Almanya Temsilcisi Enver Enli programın sunumunu üstlendiler.
“İçeriden Dışarıya Fotoğraf – Düşler Tutsak Edilemez” adını taşıyan serginin açılışına katılan misafirler arasında rejisör, yönetmen, belgesel ustası Gülsel Özkan, Mayıs Kadınları temsilcileri, yazar Nuriye Zeybek gibi isimler de yer aldı. Sergi, Mannheim Akşam Akademisi (Mannheimer Abendakademie) salonlarında 1 Mart’a kadar ziyaretçilerin ilgisine açık kalacak.
